امام محمد باقر علیه السلام، چهره‌ای گندمگون و قامتی میانه و معتدل داشته، چهارشانه و دارای پوستی لطیف و موهای مجعّد با رنگی مایل به قهوه‌ای بوده‌است. خالی نیز بر گونه ایشان و صدای او زیبا توصیف شده‌است.[1] 

نقش انگشتری ایشان، که به نوشته رسول جعفریان، در واقع شعار ائمه در مقابله با مشکلات زمان بوده، العزه لله جمیعا (تمای عزت متعلق به خداوند است) بوده است.[2] 

آورده‌اند که محمد بن علی به راستگویی، بخشندگی و چهره جذاب شهرت داشت. از او روایت شده است که «هیج خرجی در راه خدا دوست‌داشتنی‌تر از گفتن حقیقت در همه حال نیست»

 و «سخن پاک را از هر کس که می‌گوید، فراگیرید اگر چه خود بدان عمل نمی‌کند»[3] 

امام باقر علیه السلام پوشیدن لباس خوب و خوردن غذای لذیذ را از خود و خانواده اش دریغ نمی کرد. و این رفتار در زمانه ای که گرایش های ترک دنیا رواج پیدا کرده بود، جلب توجه می کرد.[4]

امام باقر علیه السلام با اینکه از تمکن مالی برخوردار بود در گرمای حجاز برای کسب روزی هم پای خدمتکارانش در مزرعه کار می کرد و انگیزه اینکار را اطاعت خدا و بی نیازی از مردم عنوان می کرد.[5] 

به گفته فرزندش امام صادق علیه السلام، محمدباقر علیه السلام در بین اهل بیت کمترین ثروت و در عین حال بیشترین هزینه را داشته‌است.[6] با این وجود او را از زاهدان بزرگ عالم اسلام می دانند. ابونعیم با عبارت «الحاضرُ الذاکر، الخاشعُ الصٌابر» از او یاد کرده و عطار کتاب تذکره الاولیا را با نام ایشان به پایان رسانده است.[7] 

امام باقر علیه السلام به هنگام دعا کردن، زنان و کودکان خانه خود را جمع می‌کرده و با هم به دعای همگانی مشغول می‌شدند.

وی فقیران را احترام می‌کرد و به خانواده خویش تذکر داده بود که هیچگاه به فقرا، فقیر نگویند، بلکه آنها را با نام نیک خودشان یاد کنند. ذکر و عبادتش طولانی و از روی اخلاص بود. عفیف و پاکدامن بود و از گناهان دیگران چشم‌پوشی می‌کرد.[8] 

از اوست که می گوید: «دین همان محبت است و محبت همان دین»[9]

و «چه زیباست نیکی‌های پس از بدیها و چه زشت است بدی‌های پس از خوبی‌ها»[10] با اینکه از بیماری فرزندش غمگین بود، به هنگام مرگش جزع و فزع نکرد چون این کار را مخالفت با خدا می دانست.[11]

منابع:

1. هادی‌منش، آفاق اندیشه، ص ۲۵.
2. جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، 228.
3. مدرسی، هدایتگران راه نور، ۸۸.
4. جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، 305.
5. جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، 306.
6.طارمی، الباقر امام محمد بن علی.
7. طارمی، الباقر امام محمد بن علی.
8. مدرسی، هدایتگران راه نور،ص ۴۳–۵۳.
9. محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص‎ ۴۲۵.
10. محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص‎ ۱۱۴.
11. طارمی، الباقر امام محمد بن علی.